جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حدیث پس از قرآن بهترین و کارآمدترین مستند شناخت دین و فرهنگ اسلامی است. نقل تدوین و نشر احادیث فرازها و فرودهای بسیاری داشته است و دراین فراز و فرودها در تاریخ تشیع عالمان بسیاری در تدوین و نشر حدیث کوشیده اند و از جهات مختلف بررسیهای گوناگونی در باره حدیث سامان داده اند. شیخ طوسی در این میان از برجستگی ویژه ای برخوردار است. دو اثر او به نامهای تهذیب الاحکام و الاستبصار فیمااختلف فیه من الاخبار از کتب معتمده شیعه است. روزگاری که شیخ در آن می زیسته درتاریخ اسلام روزگاری است شگفت و بغداد شهری است سرشار از جریانات فکری مختلف.چنان برمی آید که فضای فکری روزگار او بر چگونگی تدوین کتابهای شیخ به ویژه در زمینه حدیث تاثیر شایان توجهی داشته است. بطوریکه با بررسی آثار حدیثی او در می یابیم که عمده تلاش شیخ در زمینه حدیث در جهت بررسی احادیث مختلف و متعارض است، که از سو فهم احادیث و تفسیر نامناسب آنها، تعمیم روایات خاص به طور کلی و تقطیع روایات ، عدم کتابت حدیث و بیان تدریجی احکام توسط ائمه (ع) و تقیه ائمه اطهار(ع) به دلیل سلطه طاغوتهای زمان بوجود آمده بود.شیخ با توجیه و ارائه راه حل تعارض احادیث مختلف از راه تاویل صحیح و کیفیت جمع شماری از آنها و یا طرد پاره ای دیگر با بیان وجه فساد آنها به علم حدیث خدمت شایانی کرده است.

فصل اول این نوشته به بررسی جایگاه سنت و قرآن در میان مسلمانان در عصر حاضر می پردازد. دیدگاههای متفاوت تعدادی از متفکران معاصر را مطرح و در قالب سنت گرا ، تندرو تجدد طلب تقسیم می کند. مباحث مطرح در شبه جزیره هندوستان و مصر بیشتر مطالب آن را تشکیل می دهد . از دیدگاه سنت گرایان قرآن و سنت کاملا لازم الاتباع هستند .سنت نیز همانند قرآن از سوی خدا نازل شده است. اما از نظر تجددطلبان ، سنت پیامبر(ص) برای زندگی امروزی مناسب و یا حداقل الزام آور نیست.هدف آنها همراه ساختن اسلام با پیشرفتها و تحولات معاصر است و چون سنت را مانع نوگرایی می دانند از آن انتقاد می کنند.قرآن نیز باید از تفسیر شود بطوریکه برای همه قابل استفاده باشد.در فصل دوم بحث ناسخ و منسوخ قرآن و سیر تاریخی آن و نظرات مختلف در مورد اعجاز قرآن مطرح می شود. فصل سوم حاوی نقد و بررسی دیدگاههای مطرح شده است، این خود قرآن است که به سنت اعتبار می بخشد.

کتاب ، سنت ، اجماع و عقل منابع چهارگانه دریافت قوانین و احکام شرع مقدس اسلامند.در این میان سنت و حدیث بلحاظ گستردگی دامنه آنها از اهمیت بسزایی برخوردارند.علوم و دانشی که به این منبع پرفیض می‌پردازند، علوم حدیثی نامیده می‌شوند و شامل سه بخش "درایه‌الحدیث "، "رجال‌الحدیث " و "فقه‌الحدیث " می‌باشند.فهم دقیق و شناخت ژرف از حدیث رافقه‌الحدیث گویند.فقه‌الحدیث بیشترین عنایت را به متن حدیث دارد.لذا مباحثی همچون "غریب‌الحدیث "، "نقد متن حدیث " و "روشهای حل اخبار متعارض " در حیطه این بخش از علوم حدیثی قرار می‌گیرند.بررسی و شناخت متن حدیث وابسته به شناخت قواعدی است که به آنها "قواعد نقد متن حدیث " می‌گویند.روشهای حل اخبار متعارض نیز از جمله بحثهای مهم و بسیار کارآمد فقه‌الحدیث است و در دو قسمت "تعارض ظاهری و روشهای حل آن" و "تعارض واقعی و روشهای حل آن" قابل بررسی می‌باشد.کتاب استبصار شیخ طوسی (ره) اولین کتاب فقه‌الحدیثی است که به مبحث مهم تعارض در اخبار پرداخته است .در اهمیت این کتاب همین بس که یکی از کتب اربعه شیعه بوده و همچنان مورد بحث و مطالعه دانشمندان اسلامی است .مولف کتاب پس از نقل اخبار متعارض با استفاده از روشهایی به جمع و تالیف اخبار متعارض پرداخته است .

چکیده ندارد.

مسئله اساسی در این مجموعه نوشتار این‌است: که آیا از قرآن و سنت و سیره می‌توان طرحی برای نظام اجتماعی -سیاسی اسلام استنباط کرد یا خیر؟ در صورت مثبت بودن جواب عنوان این نظام اجتماعی-سیاسی چیست و ماهیت و شکل آن کدام است؟ راه‌حل: در این نوشتار بطور اجمال از منظر آیات قرآن و احادیث بیان شده است که عنوان نظام اجتماعی (امت) و عنوان نظام سیاسی (امامت) است، و با توجه به تعریف ویژه این دو نظام، هر دو توأم با هم و لازم و ملزوم هم هستند. به بیان دیگر اگر پذیرفته شود که اسلام دینی است اجتماعی (و نه فردی) و پیامبر جامعه را دگرگون کرد و نظام اجتماعی جدید(امت) را جایگزین نظام قبیله‌ای و قومی و طایفه‌ای و سایر نظامهای اجتماعی نمود باید پذیرفت که این نظام اجتماعی توأم با یک نظام سیاسی مناسب و متناسب با ان است، که به نحوی که تفکیک بین این دو منجر به فساد-اضمحلال (امت) می‌گردد و این پدیده به خطر می‌افتد. بنابراین نظام امت را می‌توان به عنوان نظام سیاسی از دیدگاه و زاویه معناشناسی و مباحث اجتماعی (به غیراز زاویه کلامی-تاریخی) به خوبی تعریف و اثبات کرد، چرا که لازمه این نظام اجتماعی جدید (امت) نظام سیاسی خاص خود (امامت) می‌باشد کمااینکه هر نظام سیاسی متناسب با نظام اجتماعی برخاسته از نوع خود است، لذا بطور طبیعی و منطقی با تغییر نظام اجتماعی نظام سیاسی تغییر می‌کند همانگونه که قرآن از مسیر تغییر نظام اجتماعی به تغییر نظامهای سیاسی طاغوت رهنمون می‌شود (ان‌الله لا‌یغیر ما بقوم حتی یغیرواما بانفسهم)

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

از صدر اسلام تاکنون میاله نسخ در میان دانشمندان اسلامی مطرح بوده و از مقدمات بسیار مهم در تفسیر قرآن بشمار رفته است. سوابق این بحث به قرن دوم هجری بر می گرددو کتابهای فراوانی تحت عنوان الناسخ و المنسوخ نگاشته شده است. پدیدن نسخ در فرآیند احکام دارای ارزش والایی است . از رهگذر آن به تاریخ تشریعی و مراحل نظام تربیتی اسلام و حقانیت قرآن دست می یابیم. این مسئله برای اولین بار از سوی یهود و نصاری مورد انکار واقع و سپس در میان مسلمانان طرفدارانی پیدانمود و شبهاتی راجه به این پدیده مترقی مطرح نمودند. با عنایت به مطالب فوق بحث نسخ و بداء در قرآن و حدیث را بررسیبا تکیه بر دلایل عقلی و نقلی با استفاده از قرآن و احادیث به اثبات این پدیده ارزشمند پرداخته و آن را مورد بررسی قرار داده ایم و هیچ گونه تردیدی در مورد وقوع و امکان آن در قرآن باقی نگذاشته ایم.

پایان نامه این جانب با موضوع بررسی مقایسه ای فضایل پیامبر اسلام با دیگر پیامبران الهی از منظر قرآن و حدیث در سه فصل و یک خاتمه تنظیم شده است. فصل اول تحت عنوان کلیات به مباحثی همچون بیان مسئله سوال های اصلی، سوال های فرعی، سابقه تحقیق، فرضیه های تحقیق، مفهوم شناسی فضیلت، معیار فضیلت، معنی نبی و رسول، فرق بین رسول و نبی، معنی اولو العزم وغیرالوالعزم و به چه کسی الوالعزم وغیرالولعزم گفته می شود. در فصل دوم: تحت عنوان ویژگی های مشترک که بایستی دارای همه انبیاء (ع) داشته باشند و اینکه همه پیامبران الهی از طرف خداوند متعال حجت خدا هستند. در فصل سوم هم ویژگی های خاص که فقط پیامبر اکرم (ص) دارای آن هست و دیگر پیامبران الهی (ع) آن ویژگی را ندارند، از جمله امی بودن پیامبر اسلام (ص) ،خاتم النبین، به معراج رفتن، اعطاء کوثر شفاعت، دارای خلق عظیم، رحمت و رأفت، بشارت حضرت مسیح، آفرینش و عظمت در اخلاق. در آخر خلاصه و نتیجه گیری این رساله می باشد که در آن بررسی شده است که پیامبر اکرم (ص) از همه انبیاء پیشین دارای فضیلت و افضل هستند.

با توجه به آیه تطهیر و روایات رسول اسلام (ع) چون توسلوا بمجتنا الی الله تعالی .... و نحن اهل البیت مفاتیح الرحمه و موضع الرساله و ... مراد از اهل بیت در اصطلاح ذات نورانی پیامبر اکرم (ع)‌، علی مرتضی،‌ فاطمه زهرا و یازده فرزند معصوم وی خواهد بود. استشراق در اصطلاح علم عالم شرق است و دارای دو معنای خاص و عام در معنی عام بر فرد غربی اطلاق می‌شود که مشغول بررسی زبان، عادات، تمدن و ادیان شرق است.در معنی خاص به بررسی های اطلاق می‌شود که متعلق به زبان، تاریخ و عقاید شرق اسلامی است. مراد از مشتشرق کسی است که علوم ، فنون، عادات و ادیان تاریخ و هر آنچه که مربوط به شرق است را بررسی می‌کند. نسبت به مجموع اهل بیت (ع)نظرات خاورشناسان خیلی کم دیده می‌شود و در دیدگاه مثبت آنان آمده است که : قرآن مقام خاندان پیامبر را همچون جایگاه پیامبران، سلف،‌برتر از مقام هر مومنی قرار داده و آنان را از هر پلیدی پاک گردانیده است. در دیدگاه منفی آنان نسبت به اهل بیت ع آمده است که عبارت اهل بیت ع در اسلام ابتدا به خاندان خلفاء اطلاق می‌شد. شیعیان طرفداران علی ع آنگاه اندیشه اهل بیت ع پیامبرع و ال محمد ع را برای اثبات حق موروثی مرد این خانواده و فرزندانش برای خلافت تبلیغ می‌کردند... مکتب شیعه نزد عده ای موب جاودانی دین خدا، شیعه بهترین خلق خدا و برخی نیز اعتقادات ناصوابی چون الوهیت ائمه، عدم اعتقاد به خاتمیت رسول اسلام و .... دیده می‌شود. در مورد نبوت حضرت ع آمده است که: آوای که محمد در این وحی شنید، چنین بود: ای محمد تو رسول خدایی و من جبرئیل هستم. و برخی حتی خدشه در اسم حضرت نبوت او را منکر شدند. شرق شناسی می‌نوسید: واژه محمد نام خاص پیامبر اسلام ع نبوده است و او این نام را تحت تاثیر خواندن انجیل و پیوند با مسیحیان بر خود نهاده است. در دید مثبت یکی از خاورشناسان در مورد امام علی آمده است: تمام فضایل را داشت از جمله با انرژی بودن، قدرت تصمیم گیری و آینده نگری. او سلحشوری دلاور، مشاوری دانا، دشمنی کریم و دوست حقیقی بود.... راجع به فدک زهرا می‌گویند: که او نتوانست آشکارا علیه موضع جانشین پدر خود اعتراض کند. در مورد امام حسن مجتبی ع آورده است که: حسن از جمله سجایای پدر خود پرهیزگاری، رافت را ارث برده بود. در دیدگاه منفی خاورشناسان نسبت به امام مجتبی آمده است: اوقاتش را در باغها می‌گذراند و اندیشه داشت از اینکه بخت خویش را در میدان جنگ آزمایش نماید. خاورشناسی در مورد محبت رسول خدا ع نسبت به سیدالشهدا ع می‌نویسد: معروف است که پیامبر ع او را بسیار دوست می‌داشت. همچنین آورده اند که حسین یک انقلابی قهرمان بود که جانش را در راه مبارزه فدا کرد و نه فقط بخاطر یک ژست سمبولیک بلکه بخاطر یک هدف واقعی اجتماعی وظیفه امروز مسلمانان این است که مبارزه او را ادامه دهند یک جامعه بی طبقه بسازند و تمام اشکال سرمایه داری، ظلم و جور و قدرت طلبی را نابود کنند. عبادت امام سجاد با این نحو در نوشته خاورشناسی آمده است: علی بن الحسین ع به جهت و سرنوشت دینی عمیقش در بادها مانده است. او را امام سجاد نیز خواندند چون زمانی دراز بر سرسجاده به عبادت می نشست. او سجده های طولانی داشت .... مسجدی در خانه خود داشت. .. در وصف علمی امام باقر می‌نویسد: او با احاطه تمام در باب موضوعها متعدد گفتگو می‌کرد. از جمله در باب جوهر و طبیعت روح انسان و اوصاف علمای ربانی و ذات و صفات الهی ... در مقام علمی امام صادق آورده اند: که فقیهان سنی نیز دانش او را در قوانین اسلامی و الهیات قبول داشتند و محترمش می‌شمردند می‌گفتند که وی صاحب اطلاعات وسیعی در زمینه نجوم و کیمیا و علوم غیبیه است و در زهد و تقدس بی نظیر و فوق العاده است .... در دیدگاه منفی نسبت به امام صادق آورده اند که وی ظاهرا نتوانست یا نخواست همه مسایل را که این گرایش بوجود آورده یا مفاهیم ارزنده ای که از آن تراویده بود نهی و قدغن کند. در مورد مظلومیت و شهادت امام موسی بن جعفر آمده است: به منظور اینکه فرزندان علی دقیقا تحت نظر باشند خلیفه عباسی امام هفتم را به بغداد دعوت نمود بعد از هفت سال زندان بالاخره قطرات زهر به زندگی او نیز خاتمه داد. در موردولایت عهدی امام رضا ع آورده است که : خلیفه مامون به این تفکر افتاد تا از طریق ایجاد همبستگی میان این دو خاندان در اسلام وحدت و همفکری بیشتری فراهم آورد به این جهت دخترش را با امام رضا ع داد و پیشاپیش او را به ولایتعهدی خود انتخاب نمود. در مورد امام عصر ع می نویسد: پیامبر پیشگوی فرموده بود که اشراف جهان را به فساد خواهند کشید بنابراین یکی از افراد خاندان من برای بازگردانیدن عدالت به زمین فرستاده خواهد شد. در یکی از دیدگاههای منفی نسبت به امام عصر آورده اند که: شک می‌توان داشت که محمد در این خصوص بدین وضوح بیاناتی داشته باشد محمد ع پسر نداشت و هیچ دلیلی در دست نیست که در شریعت خود اصل وراثت را که عرب بواسطه هرج و مرج مطلوب نمی‌دانست قبول کرده باشد.